Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tăng đáng kể thuế nhập khẩu thép và nhôm lên mức cố định là 25% vào thứ Hai "không có ngoại lệ hoặc miễn trừ" trong một động thái nhằm hỗ trợ các ngành công nghiệp đang gặp khó khăn nhưng lại làm tăng nguy cơ xảy ra chiến tranh thương mại trên nhiều mặt trận.
Ông Trump đã ký các tuyên bố tăng thuế suất của Mỹ đối với nhôm lên 25% từ mức 10% trước đó và xóa bỏ các ngoại lệ và thỏa thuận hạn ngạch của quốc gia cũng như hàng trăm nghìn loại trừ thuế quan cụ thể cho từng sản phẩm đối với cả hai loại kim loại này. Một quan chức Nhà Trắng đã xác nhận các biện pháp này sẽ có hiệu lực vào ngày 04/03.
Thuế suất sẽ áp dụng cho hàng triệu tấn thép và nhôm nhập khẩu từ Canada, Brazil, Mexico, Hàn Quốc và các quốc gia khác vốn được miễn thuế nhập khẩu vào Mỹ theo các điều khoản miễn trừ.
Động thái này sẽ đơn giản hóa thuế đối với kim loại "để mọi người có thể hiểu chính xác ý nghĩa của nó", ông Trump nói với các phóng viên. "Đó là 25% không có ngoại lệ hoặc miễn trừ. Đó là tất cả các quốc gia, bất kể xuất xứ từ đâu, tất cả các quốc gia".
Ông Trump sau đó cho biết ông sẽ "cân nhắc kỹ lưỡng" yêu cầu của Australia về việc miễn thuế thép do nước này thâm hụt thương mại với Mỹ.
Các tuyên bố này là phần mở rộng của thuế quan Mục 232 năm 2018 của Trump nhằm bảo vệ các nhà sản xuất thép và nhôm trong nước vì lý do an ninh quốc gia. Một quan chức Nhà Trắng cho biết các miễn trừ đã làm giảm hiệu quả của các biện pháp này.
Ông Trump cũng sẽ áp dụng một tiêu chuẩn mới của Bắc Mỹ yêu cầu thép nhập khẩu phải được "nấu chảy và đổ" và nhôm phải được "nấu chảy và đúc" trong khu vực để hạn chế việc nhập khẩu kim loại sơ chế từ Trung Quốc và Nga vào Mỹ nhằm né các loại thuế quan khác.
Một quan chức Nhà Trắng cho biết hành động này cũng mở rộng thuế quan đối với các sản phẩm hạ nguồn sử dụng thép sản xuất ở nước ngoài, bao gồm thép kết cấu chế tạo, nhôm đùn và thép sợi cho bê tông ứng suất trước.
Khi ký lệnh tại Nhà Trắng, ông Trump cho biết ông sẽ tiếp nối hành động của Thứ Hai bằng các thông báo về thuế quan có đi có lại đối với tất cả các quốc gia áp thuế đối với hàng hóa của Mỹ trong hai ngày tới và cho biết ông cũng đang xem xét thuế quan đối với ô tô, chip bán dẫn và dược phẩm.
Khi được hỏi về các mối đe dọa trả đũa của các quốc gia khác đối với mức thuế quan mới của ông, ông Trump nói: "Tôi không bận tâm".
Cố vấn thương mại của Trump, Peter Navarro cho biết các biện pháp mới nhất sẽ củng cố an ninh quốc gia bằng cách tăng cường các nhà sản xuất thép và nhôm trong nước.
"Thuế quan thép và nhôm 2.0 sẽ chấm dứt tình trạng bán phá giá của nước ngoài, thúc đẩy sản xuất trong nước và bảo vệ ngành công nghiệp thép và nhôm của chúng ta như là ngành xương sống và trụ cột của nền kinh tế và an ninh quốc gia của Mỹ", ông nói với các phóng viên.
Dữ liệu của Mỹ cho thấy các nhà máy luyện nhôm chỉ sản xuất được 670,000 tấn kim loại vào năm ngoái, giảm so với mức 3.7 triệu tấn vào năm 2000. Việc đóng cửa các nhà máy trong những năm gần đây, bao gồm cả ở Kentucky và Missouri, đã khiến đất nước này phần lớn phụ thuộc vào hàng nhập khẩu.
Canada, nơi có nguồn tài nguyên thủy điện dồi dào hỗ trợ sản xuất kim loại, chiếm gần 80% lượng nhôm nhập khẩu chính của Mỹ vào năm 2024.
Theo dữ liệu của Viện Sắt và Thép Mỹ, lượng thép nhập khẩu chiếm khoảng 23% lượng thép tiêu thụ của Mỹ vào năm 2023, trong đó Canada, Brazil và Mexico là những nhà cung cấp lớn nhất.
Bộ trưởng Công nghiệp Canada cho biết thuế quan của Mỹ là "hoàn toàn không có cơ sở", vì thép và nhôm của Canada hỗ trợ các ngành công nghiệp chính của Mỹ bao gồm quốc phòng, đóng tàu, năng lượng và ô tô.
"Điều này đang khiến Bắc Mỹ trở nên cạnh tranh và an toàn hơn", Francois-Philippe Champagne cho biết trong một tuyên bố. "Chúng tôi đang tham khảo ý kiến của các đối tác quốc tế khi xem xét các chi tiết. Phản ứng của chúng tôi sẽ rõ ràng và được cân nhắc kỹ lưỡng".
LUẬT THƯƠNG MẠI CHIẾN TRANH LẠNH
Ông Trump lần đầu tiên nhắm mục tiêu vào thép và nhôm để áp thuế vào năm 2018 theo luật an ninh quốc gia thời Chiến tranh Lạnh. Sau đó, ông đã cấp miễn trừ cho một số quốc gia, bao gồm Canada, Mexico và Úc, và đạt được các thỏa thuận hạn ngạch miễn thuế cho Brazil, Hàn Quốc và Argentina dựa trên khối lượng trước thuế quan.
Người kế nhiệm Trump, cựu tổng thống Joe Biden, sau đó đã đàm phán hạn ngạch miễn thuế cho Anh, Nhật Bản và EU.
"Chúng tôi hoan nghênh tổng thống vì đã áp dụng mức thuế 25% đối với thép nhập khẩu và xóa bỏ các loại trừ, miễn trừ và hạn ngạch dựa trên dữ liệu lỗi thời", Philip Bell, chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất thép cho biết.
Bell cho biết những con số này dựa trên mức nhập khẩu năm 2015-2017 không còn phản ánh động lực thị trường hiện tại nữa.
Trước khi có tuyên bố, cổ phiếu của các nhà sản xuất thép và nhôm của Mỹ đã tăng vọt, trong khi cổ phiếu của các nhà sản xuất thép châu Âu và châu Á lại giảm.
Ủy ban châu Âu cho biết họ không thấy lý do chính đáng nào để áp dụng thuế quan và cho biết Chủ tịch Ursula von der Leyen sẽ gặp Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại Paris vào thứ Ba trong hội nghị thượng đỉnh AI.
Tại Hàn Quốc, Bộ Công nghiệp đã triệu tập các nhà sản xuất thép để thảo luận về cách giảm thiểu tác động của thuế quan.
THUẾ QUAN ĐỐI XỨNG
Ông Trump đã hứa sẽ cung cấp thông tin chi tiết vào thứ Ba hoặc thứ Tư về kế hoạch áp thuế quan qua lại của mình. Ông từ lâu đã phàn nàn về mức thuế 10% của EU đối với ô tô nhập khẩu, cao hơn nhiều so với mức thuế ô tô của Mỹ là 2.5%. Tuy nhiên, Mỹ áp dụng mức thuế 25% đối với xe bán tải, một nguồn lợi nhuận quan trọng đối với các nhà sản xuất ô tô Detroit như General Motors.
Nhìn chung, theo dữ liệu của Tổ chức Thương mại Thế giới, mức thuế quan trung bình theo trọng số thương mại của Mỹ là khoảng 2.2%, so với 12% đối với Ấn Độ, 6.7% đối với Brazil, 5.1% đối với Việt Nam và 2.7% đối với EU.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đang chuẩn bị cắt giảm thuế quan trước cuộc họp với Trump vào thứ Tư có thể thúc đẩy xuất khẩu của Mỹ, các quan chức chính phủ Ấn Độ cho biết.
Trước đây, Trump đã gọi Ấn Độ là "kẻ lạm dụng rất lớn" về thương mại và cố vấn kinh tế hàng đầu của ông, Kevin Hassett, đã chỉ ra quốc gia này có mức thuế quan "cực kỳ cao" trong một cuộc phỏng vấn với CNBC.
Ông Trump đã đe dọa sẽ áp thuế 25% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ là Canada và Mexico, nói rằng họ phải làm nhiều hơn nữa để ngăn chặn dòng chảy ma túy và người di cư qua biên giới Mỹ. Sau một số nhượng bộ về an ninh biên giới, ông Trump đã tạm dừng áp thuế cho đến ngày 01/03.