Thị trường kim loại màu vừa chứng kiến phiên giao dịch ngày 03/12 đầy biến động với sự phân kỳ rõ rệt giữa hai sàn giao dịch lớn nhất thế giới. Trong khi giá đồng trên Sàn giao dịch kim loại London (LME) ghi nhận mức tăng 1.2%, thì hợp đồng tương lai tại sàn COMEX (CME) của Mỹ lại bứt phá mạnh mẽ hơn với mức tăng lên tới 2.8%. Mức biến động này không phải là điều quá bất thường đối với thị trường kim loại, nhưng đằng sau nó lại lliên quan đến về sự khan hiếm nguồn cung cục bộ và những toan tính chiến thuật của dòng tiền lớn.

Tâm điểm của đợt tăng giá này xuất phát từ một động thái bất ngờ tại các kho dự trữ ở châu Á. Báo cáo từ bàn giao dịch của Goldman Sachs ghi nhận một lượng lệnh hủy (cancellation orders) khổng lồ lên tới 50,575 tấn đối với đồng LME. Đây là mức rút hàng lớn nhất kể từ năm 2013, tập trung chủ yếu tại các kho ở Đài Loan và Hàn Quốc. 

Trong bối cảnh thông thường, việc rút hàng mạnh mẽ như vậy sẽ là tín hiệu cho thấy các nhà máy đang khát nguyên liệu sản xuất. Tuy nhiên, thực tế hiện tại lại vẽ nên một bức tranh hoàn toàn khác, nơi các yếu tố kỹ thuật và nỗi lo về chính sách thuế quan đang lấn át các yếu tố cơ bản về cung cầu.

Giới quan sát thị trường nhận định rằng số kim loại đang được rút ra khỏi kho LME này nhiều khả năng không nhằm phục vụ cho nhu cầu tiêu thụ nội địa tại Trung Quốc hay châu Á. Thay vào đó, chúng đang được chuẩn bị để vận chuyển sang Mỹ nhằm tận dụng mức chênh lệch giá (arbitrage) đang ngày càng nới rộng giữa sàn CME và LME. 

Thị trường đang vận hành theo một cơ chế mà các chuyên gia gọi là "vòng xoáy tăng giá" hay "circular melt-up". Khi giá tại Mỹ cao hơn, giới thương nhân gom hàng từ LME để chuyển sang Mỹ kiếm lời, hành động này khiến tồn kho LME sụt giảm nhanh chóng. Sự sụt giảm tồn kho này lại đẩy giá giao ngay tại London tăng lên (hiện tượng backwardation), và nghịch lý là điều này càng củng cố niềm tin vào sự khan hiếm, tiếp tục thu hút dòng tiền đầu cơ đẩy giá lên cao hơn nữa bất chấp mùa thấp điểm cuối năm.

Động lực thúc đẩy dòng chảy kim loại bất thường này bắt nguồn sâu xa từ nỗi lo ngại về hàng rào thuế quan. Các phân tích chỉ ra rằng thị trường đang định giá dựa trên kịch bản Mỹ sẽ áp thuế nhập khẩu 15% vào năm 2026, và thậm chí có thể lên tới 30% vào năm 2027. Chính kỳ vọng này đã kích hoạt một cuộc chạy đua gom hàng để đưa vào kho dự trữ tại Mỹ trước khi các mức thuế mới có hiệu lực. 

Hệ quả là dù tồn kho toàn cầu không thiếu hụt nghiêm trọng, nhưng sự phân bổ lại đang cực kỳ mất cân đối, tạo ra cảm giác khan hiếm giả tạo nhưng lại có tác động thật lên giá cả. Ngay cả khi giá đã ở mức cao được cho là có thể gây triệt tiêu nhu cầu, các bên tham gia thị trường vẫn không dám bán ra do lo ngại không thể mua lại được hàng (unit availability) khi cần thiết.

Tuy nhiên, sự hưng phấn của giá cả lại đối lập hoàn toàn với bức tranh ảm đạm của nền kinh tế thực. Dữ liệu từ thực địa cho thấy nhu cầu đồng tại Trung Quốc – quốc gia tiêu thụ kim loại lớn nhất thế giới – đang trên đà suy giảm. Các chỉ số về nhu cầu trong quý 4 đang theo dõi ở mức âm 8%, bị đè nặng bởi sự đóng băng của thị trường bất động sản và sự chững lại trong đầu tư hạ tầng lưới điện. 

Ngay cả các lĩnh vực từng là điểm sáng như năng lượng mặt trời hay thiết bị gia dụng cũng đang ghi nhận mức tăng trưởng âm hai con số. Sự thận trọng bao trùm lên tâm lý của các khách hàng công nghiệp tại Trung Quốc, hoàn toàn trái ngược với sự lạc quan của các thương nhân phương Tây đang đặt cược vào chênh lệch giá.

Bên cạnh đó, cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI) – vốn được kỳ vọng là động lực tăng trưởng mới cho nhu cầu kim loại – cũng được chứng minh là chưa đủ sức tác động đến thị trường trong ngắn hạn. Các phân tích chuyên sâu chỉ ra rằng AI sẽ không đóng góp đáng kể vào tăng trưởng nhu cầu đồng trong năm tới. 

Nhu cầu từ các trung tâm dữ liệu dự kiến chỉ chiếm khoảng 1% tổng nhu cầu đồng toàn cầu, một con số quá nhỏ bé để có thể đảo ngược xu hướng suy yếu từ các ngành công nghiệp truyền thống. Do đó, việc vin vào câu chuyện AI để giải thích cho đợt tăng giá này là thiếu cơ sở vững chắc.

Một yếu tố kỹ thuật khác cũng góp phần thổi bùng ngọn lửa tăng giá là thị trường quyền chọn. Ngày 03/12 là thời điểm đáo hạn các hợp đồng quyền chọn tháng 12, sự kiện thanh khoản lớn nhất trong năm. Các vị thế quyền chọn mua (Call options) đang gia tăng đột biến, đặc biệt là ở các mức giá thực hiện cao hơn nhiều so với giá thị trường hiện tại. 

Điều này cho thấy các nhà đầu tư tổ chức đang sẵn sàng trả phí cao hơn để phòng ngừa rủi ro giá tăng vọt (upside risk), thay vì lo ngại giá giảm. Sự quan tâm đến biến động giá (volatility) đang ở mức cao nhất từ đầu năm đến nay, phản ánh tâm lý lo sợ bỏ lỡ cơ hội hoặc bị kẹt trong bẫy thanh khoản của các tay to trên thị trường.

Nhìn chung, đợt tăng giá mạnh mẽ của đồng LME và đặc biệt là sự bứt phá của đồng CME trong phiên vừa qua là hệ quả của một sự kiện tắc nghẽn nguồn cung mang tính kỹ thuật hơn là sự khởi sắc của kinh tế vĩ mô. Thị trường đang bị kẹt giữa hai thái cực: một bên là nhu cầu vật lý yếu ớt tại châu Á và một bên là dòng chảy tài chính mạnh mẽ hướng về Mỹ để đón đầu chính sách thuế. 

Trong ngắn hạn, rủi ro thiếu hụt hàng giao ngay tại các kho LME sẽ tiếp tục là bệ đỡ cho giá, nhưng nhà đầu tư cần tỉnh táo trước sự phân kỳ này. Khi giá cả được thúc đẩy bởi sự luân chuyển kho bãi thay vì nhu cầu sản xuất thực tế, thị trường sẽ trở nên cực kỳ nhạy cảm và dễ tổn thương trước bất kỳ sự thay đổi nào về chính sách thương mại hoặc sự điều chỉnh của dòng vốn đầu cơ.